"چالش‌ها و راهبردهای دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران"

خلاصه

شست تخصصی دیپلماسی فرهنگی با موضوع دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران؛ چالش ها و راهبردها در سالن همایش آفتاب مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد. برگزار کننده این نشست گروه پژوهش های فرهنگی معاونت پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی این مرکز بود

هدف از برگزاری نشست:

تأکید بر اهمیت دیپلماسی فرهنگی و تحلیل تأثیرات مثبتی که تقویت این حوزه می‌تواند بر دیگر ارکان دیپلماسی (رکن امنیتی- رکن اقتصادی – رکن امنیتی ) داشته باشد. از دیگر اهداف این نشست همچنین می‌توان به تأکید بر تعمیق نگرش فرهنگی در سیاست خارجی اشاره نمود که بدینوسیله می توان توجه دیپلمات‌ها و فعالان حوزه سیاست خارجی را به این مقوله، بیشتر جلب کرد.

محورهای نشست:

١- دیپلماسی فرهنگی وتهدیدات نرم ج.ا.ا
٢- تحلیل سیاستها وبرنامه های فرهنگی ایران در خارج از کشور
٣- ارزیابی اقدامات فرهنگی ایران در خارج از کشور
٤- دیپلماسی فرهنگی آلترناتیو دیپلماسی سیاسی
٥- هنر ودیپلماسی فرهنگی

سخنرانان و مباحث مطرح شده:

دکتر سیدرضا صالحی‌امیری، معاون پژوهش های فرهنگی و اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک

دکتر محمودرضا گلشن پژوه، معاون پژوهشی موسسه پژوهش بین المللی ابرار معاصر تهران

دکتر جعفر حق پناه، عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی

دکترهادی خانیکی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی

دکتر علی جنتی، دیپلمات و سفیر سابق جمهوری اسلامی در کویت

دکترابراهیم حاجیانی، مدیر گروه پژوهش‌های فرهنگی مرکز تحقیقات استراتژیک

نتایج

خلاصه‌ای از مباحث مطرح شده:

در ابتدای نشست دکتر صالحی، معاون پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک، طی سخنان کوتاهی به فعالیت‌های مختلف مرکز تحقیقات استراتژیک، فعالیت‌ها و رسالت‌های مطالعاتی آن در راستای اهداف راهبردی و انواع تولیدات و آن پرداختند. معاون پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک، در ادامه به عنوان مقدمه‌ای بر مباحث جلسه، به تبیین مفهوم دیپلماسی فرهنگی پرداخته واز اهمیت آن سخن به میان آوردند. پس از ایشان، دکتر هادی خانیکی عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی به تبیین مباحث نظری در این حوزه پرداختند وسخنانی را در خصوص همسایگی کشورها در جهان چند فرهنگی ایراد فرمودند.
پس از دکتر خانیکی، جناب آقای دکترمحمودرضا گلشن پژوه معاون پژوهشی مرکز پژوهش بین المللی ابرار معاصر تهران در باب تحلیل قدرت نرم جمهوری اسلامی به سخنرانی پرداختند. ایشان در سخنانشان به بررسی تطبیقی قدرت نرم در ایران ودیگر کشورها پرداختند و در پایان سخنانشان پیشنهادات راهبردی در این خصوص ارائه نمودند.
دکتر علی جنتی دیگر سخنران این نشست تخصصی بودند. ایشان به بررسی نقاط منفی ومثبت دیپلماسی فرهنگی کشورمان پرداختند و اساسی ترین مشکل دیپلمات‌های فرهنگی ایران را سیاسی بودن این افراد معرفی کردند. برای نمونه وی به این نکته اشاره نمودند که پس از انقلاب عمده کسانی که از سوی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و سازمان فرهنگ وارتباطات اسلامی به عنوان دیپلمات فرهنگی به کشورهای مختلف اعزام گردیدند، در پی آن بودند که که با پاسپورت سیاسی و به عنوان عضوی از سفارتخانه کشورمان به کشورهای محل مأموریتشان بروند. ایشان چالش دیگر در این حوزه را غلبه نگاه ایدوئولوژیک بر نگاه فرهنگی معرفی نمودند و ادامه دادند که بیشتر، ما در این حوزه به دنبال انتقال نگاه مذهبی خود به دنیا بودیم و به همین جهت ،دیگر شقوق فرهنگی را فراموش نمودیم.
دکتر جعفر حق‌پناه دیگر سخنران این نشست تخصصی بودند. ایشان در سخنانشان بر این نکته تأکید نمودندکه می‌بایست دیپلماسی فرهنگی را از سیاست زدگی جدا کرد، نه از اصل سیاست. چرا که اگر این مقوله را از سیاست جدا نماییم دیگر نمی‌توانیم به آن دیپلماسی بگوییم. دکتر ابراهیم حاجیانی مدیر گروه پژوهش های فرهنگی مرکز تحقیقات استراتژیک آخرین سخنران این نشست تخصصی بودند. ایشان در سخنانشان به این نکته تأکید نمودن که دیپلماسی فرهنگی بدون توجه به برندهای فرهنگی، فرایندی ناقص است و می‌بایست در برنامه‌ریزی در این خصوص به برندهای فرهنگی توجه داشت.
در پایان نشست دکتر زمانی‌نیا معاونت محترم پژوهش‌های روابط بین الملل مرکز تحقیقات استرتژیک که در نشست حاضر بودند، به درخواست دکترصالحی به ایراد نکاتی در این باب پرداختند و عمده‌ترین چالش دیپلمات‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را ندانستن زبان کشورهای محل مأموریتشان عنوان کردند و این مطلب را بزرگترین چالش پیش رو دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی قلمداد کردند. در انتها، دکتر صالحی‌امیری معاون پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی مرکزتحقیقات استراتژیک، مطالب عنوان نشده و ناقص را تکمیل نموده وبه جمع‌بندی نشست دیپلماسی فرهنگی، پرداختند. ایشان دراین خصوص به چالش‌هایی ازجمله تکثر منابع سیاستگذاری، عدم انسجام ساختاری، عدم همگرایی بین سیاست‌ورزی در این حوزه اشاره نمودند و نکاتی از این دست بیان کردند.