جلسه نقد و بررسی کتاب چین اثر کیسینجر

خلاصه

مرکز تحقیقات استراتژیک محل نشستی در مورد نقد و بررسی کتاب چین نوشته کسینجر بود. این کتاب که توسط هنری کیسینجر در سال ٢٠١١ نوشته شده و توسط دکتر حسین راسی به فارسی ترجمه شده است، نقطه نظرات این دیپلمات کهنه کار آمریکایی از مشاهدات و تفکرات خویش در مورد وضعیت رازآلود منطقه وسیعی از آسیا به نام چین را انعکاس می دهد. او در پی یافتن راز تداوم و یکپارچگی این واحد سیاسی در طول زمان است.
او در دهه ١٩٧٠ سفرهای متعدد محرمانه به چین داشت تا آنکه رئیس جمهور آمریکا ریچارد نیکسون در ١٩٧٢ رسما به پکن سفر کرد. پس از آن از ١٩٧٩ دنگ شیائوپنگ معمار درهای باز در چین به قدرت رسید و سپس در ١٩٨٩ اعتراضات شهری در چین برای اولین بار مشاهده شد. کی سینجر در مورد اشغال میدان صلح آسمانی در پکن می گوید اشغال میدان مرکزی حتی بصورت مسالمت آمیز هر شهری به معنای آسیب پذیری حکومت آن کشور می باشد. کسینجر معتقد است که خیلی بعید است که چین قدرت اقتصادی خود را به قدرت نظامی تبدیل نکند.
در این جلسه ابتدا آقای راسی خلاصه ای از مطالب کتاب را ارائه نمود. پس از آن آقای اسماعیل بشری، کارشناس ارشد مرکز تحقیقات استراتژیک ترجمه این کتاب را در زبان فارسی قابل اعتنا دانست. او گفت که مترجم به اصل کتاب متعهد است گرچه اشکالاتی وجود دارد. از جمله منابع پایان کتاب در ترجمه حذف شده است.
آنگاه حسین ملائک سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در چین نظرات خود را در مورد چین و کتاب چین بیان کرد. به گفته وی دو منطقه ایران و چین از دوران باستان با یکدیگر رابطه داشته اند، اما روابط ایران و چین در جهان معاصر به حدود ١٥٠ سال قبل باز می گردد که منشاء آن فعالیت های بازرگانان ایرانی در حاشیه دریای چین بوده است. به نظر وی این کتاب ترجمه روانی داشته، و برای خواننده ایرانی مطالب قابل توجهی دارد. وی اضافه کرد که کیسینجر از نظام سرمایه داری برخاسته و به نظر می رسد که برای سرمایه های چین در آمریکا در حال بازاریابی بوده و هست. به نظر برخی از چینی ها اگر چین و آمریکا با یکدیگر متحد شوند، مشکلی دیگر در جهان باقی نخواهد ماند. این کتاب برای آن نوشته شده است که تصویر صلح آمیزی از چین برای خواننده آمریکایی داشته باشد. به گفته ملائک، در پس از رکود اقتصاد جهانی از ٢٠٠٩ به بعد چین بعنوان کشوری که می تواند بحران های اقتصادی جهان را مهار کند، خود را می نمایاند. تصور کنید که تنها ٦٠ سال قبل چین در پی اثبات وجود خویش بود.
دکتر سعید شریعتی نیا محقق ارشد مرکز تحقیقات استراتژیک نیز در این جلسه با اشاره به جایگاه این کتاب در طیف های مختلف چین شناسی در غرب عنوان داشت که در درون آمریکا سه پارادیم در زمینه چین شناسی وجود دارد. گروه اول خوشبین ها هستند که معتقدند که در چین نیز لیبرال دمکراسی همچون امریکا تسلط خواهد یافت. گروه دوم، بدبین ها هستند که معتقدند درگیری بین چین و آمریکا اجتناب ناپذیر است. گروه سوم اعتدالیون هستند که معتقدند که با چین می توان زندگی کرد. کیسینجر از نوع سوم است. گر چه دسترسی به رهبران چین برای رسانه ها تقریبا محال است اما کیسینجر این فرصت راداشته که به همه رهبران پس از انقلاب چین تاکنون دسترسی داشته است. بگفته شریعتی نیا اساس تفکر چینی مانند استراتژیست چینی سون تزو برنده شدن در جنگ بدون خونریزی است. این گفتمان اساسا با تفکر غرب که در گفتار کلازویتس استراتژیست غربی منعکس است یعنی بمباران دشمن از همه اطراف و ابعاد درتضاد است. به نظر شریعتی نیا، کیسینجر که پیرو مکتب واقعگرایی ساختاری است، عقیده دارد چینی ها با همه فشار استعمار غرب، به نوعی خود را مدیریت کردند که از زوال خود در قرون نوزدهم و ابتدای قرن بیستم جلوگیری نمایند. در این کتاب کیسینجر نه یک چین بلکه چین های مختلفی را به ما نشان می دهد.
بگفته شریعتی نیا، به نظر کیسینجر مائو یک استراتژیست واقعگرا بود، اگر چه فیلسوفانه صحبت می کرد و نسبت به غربی ها با استغنا صحبت می کرد. دنگ شیائوپینگ رهبر بعدی چین را این گونه تصویر می کند که ضعف های چین را می دانست و آنها را می پذیرفت. چوئن لای به نظر کیسینجر از دیگر رهبران چین بیشتر قابل احترام بود.
به گفته شریعتی نیا، اصلاحات در چین، معلول فاجعه اقتصادی و فرهنگی برنامه های آخر دوران ریاست مائو بود. این تراژدی فرصت اصلاحات را در جامعه چینی بوجود آورد. سیاست درهای باز چین تعارضاتی را برای چین بهمراه داشت که یکی از آنها واقعه تیان آن من و تظاهرات دانشجویان بود.
بگفته شریعتی نیا، اما پرسش اصلی در مورد چین را کیسینجر پاسخ داده است. یکبار از چوئن لای نخست وزیر فقید چین می پرسند که نظر شما راجع به انقلاب کبیر فرانسه چیست. او پاسخ می دهد که هنوز زود است که راجع به انقلاب فرانسه قضاوت کنیم. هنوز شایدزود است که فرجام انقلاب چین را حدس بزنیم.
کانت معتقد است که از دو مسیر ما در روابط بین الملل به صلح می رسیم یا بصیرت در میان کشورها و یا تنازع بین کشورها که پیامد آن یک صلح دائمی می تواند باشد. چوئن لای به کسینجر گفته بود که زمان همکاری بین چین و آمریکاست.
آنگاه آقای ثقفی عامری کارشناس ارشد مرکز تحقیقات استراتژیک عنوان داشت که شاید گفته کیسینجر که چین که یک امپراتوریست که تنها در یک منطقه متمرکز است درست نباشد. حضور چین در آسیای جنوب شرقی، آفریقا و آمریکای لاتین نشان دهنده نفوذ این کشور در سراسر جهان است.
کتاب چین نوشته هنری کیسینجر توسط حسین راسی ترجمه شده و در ٧١٢ صفحه به وسیله فرهنگ معاصر چاپ شده است.